Fotoverhalen

#7 Hanoi

Gemoedelijke chaos in de stad Hanoi
5,5 miljoen scooters bepalen het dagelijkse straatbeeld

Chris Oomes (april 2023)

Tijdens de ochtend- en avondspits in Hanoi is dit straatbeeld op de hoofdwegen heel normaal | © Chris Oomes

Dit fotoverhaal gaat over transportmiddelen in het straatbeeld van Hanoi. Eigenlijk over scooters. Volgens een rapport van het Hanoi Traffic Safety Committee waren er in 2019 ongeveer 5,5 miljoen scooters en motorfietsen in de stad Hanoi (bijna 8 miljoen inwoners). Hetzelfde rapport vermeldt ook dat er ongeveer 600.000 auto’s zijn geregistreerd in Hanoi. Dat is ongeveer 100 scooters op 1 auto! Vietnam is een scooterland, én fotogeniek voor straatfotografie.

Het straatbeeld in Hanoi is chaotisch; wandelaars, straatverkopers, fietsers, riksja’s en auto’s krioelen de hele dag door elkaar heen. In de spits is er geen doorkomen aan, zeker niet met de auto. oversteken? Neem daar maar even de tijd voor. Velen kiezen hier voor transport per scooter. Ze rijden en staan letterlijk overal: op het station, bij het restaurant, bij de winkel. Hoe denk je dat mensen hier naar het museum gaan? Juist, met de scooter. En die moet dus ook geparkeerd worden. Gewoon op de binnenplaats van het museum. En dus ook op de stoep, want waar moeten ze anders parkeren?

Op de meeste plekken in het hartje centrum kun je dan ook niet fatsoenlijk wandelen over de stoep. Voorzichtig lopen langs de straatgoot is vaak het enige alternatief. Waar ook het straatvuil de hele dag gedumpt wordt in plastic zakjes, en ‘s-nachts opgehaald door de vuilnismannen en -vrouwen. Even wennen, maar perfect geregeld.

De vuilnisophaler is aan het werk terwijl scooters met jongelui richting uitgaansgelegenheden rijden.
Honderden scooters van bezoekers bij het Vietnamese Women’s Museum. Het kan soms even duren voordat je je scooter teruggevonden hebt.

Vrachtwagens zie je niet of nauwelijks in Hanoi. De bevoorrading van winkels en bedrijven in het centrum gebeurt voornamelijk door zzp’ers op scooters, dat is zeker zo makkelijk. Met auto of vrachtwagen kom je nauwelijks waar je wezen moet. Met kleine beetjes worden zakken cement aangevoerd. Een winkel wordt zo van waterflesjes bevoorraad. Twee hele varkens liggen overdwars op de scooter en gaan richting restaurant. Gemotoriseerde bloemenkraampjes, ladders, tv-schermen. Tot een zeker formaat en gewicht gaat het gewoon op de scooter!
Als zware of volumineuze dingen vervoerd worden is van belang hóe de scooter opgetuigd wordt. Met precisie en vakmanschap wordt de lading vastgesjord. Eigenlijk kijkt niemand op van al die dingen die op de scooter vervoerd worden. Iedereen zit namelijk in hetzelfde schuitje, en iedereen vervoert zelf wel eens wat eigenaardigs.
Dus van alles komt voorbij in het door scooters gedomineerde straatbeeld: wasmanden met was, pvc-buizen van 3 meter lengte, vogelkooitjes mét vogel, ga maar door.

Scooter vervoert twee geslachte varkens.
Scooter vervoert 411 kg water van het merk La Vie, een verwijzing naar de tijd dat Vietnam een Franse kolonie was. Stokbrood, croissant, en cappuccino zijn hier gewoon verkrijgbaar.

Hoofddoel van de scooter was ooit het vervoer van mensen. Opvallend zijn de families die zich op de scooter zich verplaatsen, drie of vier personen op een scooter is heel normaal, ouder en één of twee kinderen, of baby’s. De kleine gaat voorop of in het midden. Je ziet ook opa’s en oma’s met kleinkind op de scooter trots richting zwembad of school gaan, het is allemaal heel normaal. Met vijven op de scooter is zeldzamer, maar geen uitzondering.

Ongelukken zijn er zelden. Met gepaste snelheid rijdt men langzaam kris kras door elkaar. Stoplichten en verkeersregelaars zijn er, maar doen voor spek en bonen mee. Waarom zou je wachten? Het gaat toch bijna altijd goed? Langzaam je plekje veroveren, langzaam voor de andere weggebruikers voorkruipen. Iedereen doet het, dus niemand wordt er opgewonden of boos van. Het is geaccepteerde chaos en relaxed tegelijkertijd. Je moet er ook niet van opkijken als in een uitgaansgebied de scooters gewoon tussen de terrasjes en zelfs door het restaurant zelf heen rijden. Het is gewoon de kortste route.

Trotse opa en oma met hun kleinkind.
Je kind ophalen van school in Hanoi doe je met de scooter.

Wat met de scooter kan, wordt ook met de scooter gedaan, heel simpel. En dat houdt de economie hier draaiende. Vele mensen halen er hun inkomen uit. Fietsen en scooters zijn traditionele vervoersmiddelen in Vietnam en maken deel uit van de lokale cultuur. In combinatie met de nog veel gebruikte luchtige rieten hoedjes is het straatbeeld nog behoorlijk gedateerd. Toegegeven, de scooters zijn moderner geworden, maar door het leven op straat, met de ontelbare kioskjes, winkeltjes, kraampjes straatverkopers en schoenpoetsers, waan je je hier enkele decennia terug in de tijd.

De Long Biên brug is een ontwerp van Fransman Gustav Eiffel (van de Eiffeltoren). Er rijden alleen scooters en fietsers overheen, en in het midden de trein. De Long Biên brug is 2,5 kilometer lang en is gebouwd in 1903. De brug raakte in de Vietnamoorlog beschadigd, maar is geheel in oorspronkelijke staat hersteld.

Scooters tussen de terrasjes en restaurants door.
Al die scooters moeten natuurlijk ook tanken. Er zijn benzinestations in alle soorten en mate.

De scooter is transportmiddel nr. 1 voor Vietnamezen. Ze zijn gemakkelijk te parkeren en kunnen snel door het verkeer navigeren. De kosten zijn laag, scooter en fiets zijn voor veel Vietnamezen betaalbaar. Wat veiligheid betreft gebeuren er opvallend weinig ongelukken op de weg. Alles rijdt langzaam met en door elkaar. Iedereen let op elkaar. En voorrang bestaat niet, het is wie er het eerst is, die heeft voorrang. Voor ons levert dat hilarische en tenenkrommende situaties op, maar eenmaal een paar dagen gewend aan het verkeer, ga je het normaal vinden, en zelfs jezelf er naar gedragen. Wil je de straat oversteken, dan zul je wel moeten… En als je maar langzaam genoeg gaat, houdt iedereen rekening met je, rijdt iedereen gewoon om je heen.

Trouwens een helm dragen op de scooter is verplicht. Maar een simpele telling leert al snel dat velen daar geen gehoor aan geven. En een militairkleurige gevechtshelm valt op. Die wordt veel gedragen. In ‘Hoge bomen in Hanoi’ van Carolijn Visser kunnen we lezen dat deze helm onderdeel was van het uniform van de Noord-Vietnamese soldaten. Ook leider Ho Chi Min liet zich fotograferen met zo’n helm. Carolijn Visser verbaast zich in 1993 (eerste druk van het boek) dat de helm zoveel gedragen wordt. Weer 30 jaar later in 2023 wordt de helm nog steeds veel gedragen. Vietnamezen zijn trots. Trots dat ze hun Amerikaanse ‘vrienden’ naar huis hebben kunnen sturen. Wie zo’n tropenhelm draagt komt daar impliciet voor uit.

Als automobilist is er geen doorkomen aan, zeker niet in de spits. Daarom rijden de meesten het liefst op de scooter.
Agenten zijn er wel, zeker op de drukkere kruispunten, maar ze hebben niet zo veel invloed.

Fotogenieke beelden en momenten zijn er in overvloed. Omdat we deze chaos op straat niet gewend zijn weet je niet waar je moet kijken. De dingen die gebeuren vallen buiten ons referentiekader. En dat is misschien de kern van waarom we het fotogeniek vinden. Wat triggert een fotograaf om een bepaald beeld of situatie vast te leggen? Dat is voor iedereen verschillend, maar voor velen zal gelden: als iets afwijkt van de norm, dan is het interessant.

Andere vervoersmiddelen vallen ook op. Een trein rijdt op een halve meter afstand van het terrasje langs, beentjes binnenboord. Riksja’s zijn er in overvloed. Maar als de toeristen door het warme weer binnen blijven, staan ze bij bosjes te puffen in de schaduw.

Bussen rijden er ook, maar ze zijn geen populair vervoermiddel. Het tijdschema is niet betrouwbaar, de hitte in de bus is enorm, en door de drukte van de scooters rijdt de bus traag.

Zoals in vele Aziatische landen rijdt ook in Hanoi de trein dwars door de woonwijken. Elk uur is iedereen in rep en roer om de rails vrij te maken.
De weinige fietsen die er in de straten zijn, zijn vaak rijdende winkeltjes: groenten en fruit, rieten mandjes, water, snoep of bloemen.
Deze scooter heeft dubbele achtervering om de zware zakken cement te kunnen vervoeren.
Man met hond en mobiel op de scooter.
Scooter bij de oude stadsmuur van Hanoi, de lading met plastic bakjes kan net onder de opening door, maar dan moeten er eventjes geen tegenliggers komen.